Iedereen kent Trump. Hij is misschien wel de meest besproken president van de Verenigde Staten. Niet in de laatste plaats, omdat hij Amerikaanse psychologen met hun beroepscode, het zonder toestemming en onderzoek stellen van een diagnose, deed breken. Zij voelden zich geroepen in het openbaar uitspraken te doen over zijn vermeende narcisme met als doel het Amerikaanse volk te waarschuwen.
Een narcist is echter niet altijd een bekende, succesvolle of machtige persoon. Narcisme kent geen voorkeur voor kleur, klasse, geslacht of leeftijd. Narcisten laten echter altijd emotionele, relationele of financiële puinhopen achter. Vandaar dat de naasten van een narcist vaak eerder psychologische hulp zullen zoeken dan de persoon zelf. Met deze tweedelige blogreeks wil ik je kennis laten maken met de verschillende gezichten van een narcist.
Mijd narcisten
Op internet is ongelofelijk veel informatie te vinden over narcisme. Ook zijn er talrijke boeken over het onderwerp geschreven. In het tweede te verschijnen deel van deze blog zal ik enkele links plaatsen. Wat veel sites doorgaans gemeen hebben, is dat ze adviseren narcisten te mijden. Ik wil narcisme in dit artikel genuanceerder bespreken en stilstaan bij de oorzaken.
In de eerste plaats, omdat het niet altijd mogelijk is mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis te mijden. Ze kunnen jouw baas, ouder, kind of partner zijn. De beste bescherming tegen narcistische ‘mishandeling’, is naar mijn idee, het herkennen van narcisme en het ‘begrijpen’ en daarmee bedoel ik absoluut niet dat je er begrip voor moet hebben! In de tweede plaats is niemand enkel een narcist. Iemand kan naast zijn complexe en destructieve gedrag ook over talenten en mooie eigenschappen beschikken. Tot slot hoop ik dat ik met dit artikel ook mensen bereik die in meerdere of mindere mate narcistisch zijn, want hoewel een narcist een olifant in een porseleinkast lijkt, lijdt de narcist wel degelijk onder al dat gebroken porselein. (Ik voeg een bijlage aan dit artikel toe voor mensen die zichzelf in de kenmerken herkennen en zich afvragen of er iets aan te doen is).
In het tweede deel van deze reeks, wil ik dieper ingaan op de invloed van iemands temperament op de kenmerken van narcisme, de verschillen tussen narcisme en enkele stoornissen die er overeenkomsten mee vertonen en zal ik een checklist beschrijven waarmee je narcisme kunt herkennen bij mensen in jouw omgeving.
Een narcist lijdt aan het lijden dat die vreest
Onder narcisten komen depressieve klachten, angstklachten, relatieproblemen, verslaving, functioneringsproblemen (werk, studie) en eenzaamheid veel voor. Zij zien echter doorgaans hun eigen aandeel daarin niet. Ze wijten hun problemen aan hun omgeving of andere externe factoren of ontkennen de problemen die ze hebben. Ze komen zelden voor hulp op mijn praktijk en als ze dat wel doen, tonen ze vaak een gering inzicht en weinig zelfreflectie. Vandaar dat ik me voor dit artikel heb laten informeren door Martin Appelo, een psycholoog en narcist (zijn woorden, niet de mijne). Iemand die het narcisme aan den lijve ervaart en met al zijn vakkennis naar mijn idee dichter bij de kern kan komen. Hij schreef een geweldig boek voor narcisten en hulpverleners: Een spiegel voor narcisten.
Gezond narcisme
Laat ik beginnen met te zeggen dat elk mens narcistische trekken heeft en dat is goed! Het helpt je jezelf te beschermen tegen krenkingen van je ego, zodat je eigenwaarde en zelfbeeld niet te veel bepaald wordt door de mening van anderen, tegenslagen en fouten. Het zorgt ervoor dat je goed voor jezelf zorgt. Een mens mag zichzelf liefhebben. Iemand met gezond narcisme zal echter kritiek ter harte nemen. Hij zal ervoor waken een ander te kwetsen en rekening willen houden met de grenzen van een ander.
De narcistische persoonlijkheidsstoornis
We spreken van een persoonlijkheidskenmerk als er sprake is van een patroon van gedachten, gevoelens en gedrag dat over lange tijd hetzelfde blijft. Narcisme bevindt zich, zoals elk persoonlijkheidskenmerk, op een spectrum van gezond naar pathologisch. Er is van een persoonlijkheidsstoornis sprake als iemand terugkerend een patroon laat zien van grensoverschrijdend, verstorend en/of destructief gedrag. De diagnose van een persoonlijkheidsstoornis is voorbestemd aan psychiaters en psychologen. Wees dus voorzichtig met die term. De kenmerken en relationele strategieën die ik zal beschrijven kunnen je echter wel helpen bij het herkennen voor zeg maar ‘huis-, tuin- en keukengebruik’.
De term ‘narcisme’ werd voor het eerst gebruikt door Freud. Er zijn door de jaren heen ontzettend veel kenmerken beschreven, waaronder het opgeblazen zelfbeeld misschien het meest bekend is. Het nadeel van stereotype kenmerken is dat het de herkenning ook complex maakt. Zo heeft bijvoorbeeld zeker niet elke narcist een ‘merkbaar’ opgeblazen zelfbeeld. Ik maak in dit artikel een onderscheid tussen drie typen van narcisme die Martin Appelo in zijn boek beschrijft: depressief narcisme, angstig narcisme en depressief-angstig narcisme.
De belangrijkste kenmerken
Het gezicht van narcisme laat zich het best kennen in de relatie met iemand, niet in een eerste of tweede contact. Iemand met narcisme maakt juist doorgaans een extreem goede indruk. Ze lijken sociaal, attent en empathisch. Ze tonen interesse en inleving en lijken soms te mooi om waar te zijn. Ze zetten je op een voetstuk en lijken alles wat je interessant of belangrijk vindt te omarmen. Heb je echter langere tijd contact met een narcist dan tonen zich binnen enkele maanden de eerste scheuren.
Appelo spreekt van een narcistische cirkel die uit vier kenmerken bestaat:
- Een instabiele basis.
- Jezelf opblazen (in reactie op vermeende afwijzing en kritiek).
- Gebrek aan wederkerigheid.
- Afstoten
Jezelf opblazen
Ik vertelde al dat een narcist niet altijd een succesvolle persoon is. Iemand met narcisme kan ook een verstokte kluizenaar zijn, ja zelfs een zwerver. De brallerige middenstander op een borrel toont zich narcistisch, hij klopt zijn prestaties en eigen belangrijkheid op; het is echter slechts een aspect van het gezicht van een narcist.
Opblazen kan op verschillende manieren. Iemand kan zichzelf opblazen door zijn uiterlijk, zijn intellect, zijn vermogen, zijn sociale netwerk (namen noemen), zijn prestaties, maar ook door te beweren dat niemand hem werkelijk begrijpt of door niet mee te bewegen in dat wat een ander, het leven of de maatschappij van hem vraagt.
Een narcist heeft een diep gevoel van wantrouwen jegens zijn medemens en verwacht te allen tijde afwijzing, verlating of kritiek. Dit komt voort uit een gebrek aan eigenwaarde, een sterk minderwaardigheidsgevoel. Vanbinnen voelt hij zich onzeker, kwetsbaar en leeg. Hij heeft echter weinig tot geen inzicht in zijn kwetsbare ego en zal dat wat ik hier schrijf waarschijnlijk openlijk ontkennen of relativeren (Iedereen is toch wel eens onzeker!). Om kwetsingen voor te zijn zal hij de ander als zelfbescherming afwijzen of devalueren en zichzelf opblazen. Hij zal zijn falen buiten zichzelf plaatsen, de schuld bij een ander leggen (externaliseren) of beweren dat hij niemand nodig heeft.
Gebrek aan wederkerigheid
Een narcist verwacht applaus en/of onvoorwaardelijke steun, maar geeft deze niet terug. Voor wederkerigheid is het echter nodig dat je je in de ander verplaatst, jezelf soms wegcijfert, in de ander investeert, ‘echt’ luistert, excuses aanbiedt, verantwoordelijkheid neemt voor je eigen aandeel in problemen en de ander de ruimte geeft om zichzelf te kunnen zijn. Hij of zij kan soms een andere mening, andere interesses, een andere behoefte, eigen emoties en zelfs kritiek op je hebben. Voor een narcist is dit erg bedreigend. “Je bent voor of tegen me”, (woorden die ooit door president Bush gezegd schijnen te zijn) is zijn redenatie. Er bestaat in zijn denkwereld enkel zwart-wit. Zo kan een somber humeur, gevoelens van angst of onzekerheid bij een ander, door de narcist worden gezien als tekenen van kritiek en afwijzing. Een narcist legt de lat voor zijn omgeving onbereikbaar hoog en stuurt daarmee aan op datgene wat hij het meest vreest: dat de ander hem teleurstelt, onbetrouwbaar blijkt en hij zich in feite weer verlaten voelt.
De wereld draait om mij, de maan draait om mij en als ze dat niet doen, dan rotten ze maar op!
Die ruimte is in relaties een belangrijk twistpunt. Als de partner aangeeft tijd voor zichzelf te willen dan kan hij of zij rekenen op narcistische woede, manipulatie of op de ‘stilte behandeling’. Sommige partners zullen om die reden zichzelf steeds meer wegcijferen. Anderen blijven strijden. Zo’n strijd kan ongelofelijk fel zijn en destructieve vormen aannemen. Een gebed of beter gezegd marteling zonder eind.
Afstoten
Om controle over zijn omgeving te houden en zichzelf te beschermen tegen eventuele afwijzing zal de narcist gebruik maken van afstoten. Dit wordt vaak zichtbaar na de eerste weken of maanden van idealiseren, ongebreideld geluk en schijnbaar onuitputtelijke liefde.
-Deze positieve start heeft naar mijn idee te maken met de diepe behoefte van een narcist aan, zoals ik later zal uitleggen, symbiose en autonomie. Het opvullen van een leegte die in zijn kindertijd nooit vervult is geweest en een erkenning van zijn ‘waarde’ als autonoom mens.-
Het afstoten kan het karakter hebben van devalueren, bekritiseren, ondermijnen, manipuleren, negeren of de korte route, het verbreken van het contact. Het narcistisch negeren of doodzwijgen is daar een vorm van. Soms is de coping van een narcist passief-agressief, soms heel direct. Het hangt een beetje af van het type narcisme.
Oorzaken van narcisme
De psychologie is geen exacte wetenschap, ik heb het al vaker gezegd. Ook het onderzoek naar narcisme is vooral beschrijvend van aard. Er is nog zoveel onbekend. Vandaar dat we het moeten doen met hypotheses en verklaringsmodellen. Die van Martin Appelo spreekt mij ontzettend aan en staat niet geheel op zichzelf.
Narcisme lijk een combinatie van een tekort aan oersoep (leg ik nog uit), een teveel aan hormonen, zoals testosteron (het komt bij mannen meer voor), cortisol (een stresshormoon dat bij metingen in hogere mate bij narcisten aanwezig blijkt te zijn) en een te lage productie van de neurotransmitter serotonine. Er lijkt sprake van biologische factoren en opvoedingsfactoren.
Oersoep en de instabiele basis
Wat is oersoep, behalve een uitstekende Nijmeegse bierbrouwerij? In de ontwikkelingsfase van een kind zijn grofweg twee stadia te onderscheiden:
- Symbiose
- Autonomie
In de eerste fase, dus vanaf de geboorte, heeft het kind een grote behoefte aan symbiose die Martin symbiotische oersoep noemt. Het heeft onvoorwaardelijke acceptatie, erkenning, veiligheid en voeding nodig. Het is essentieel voor de ontwikkeling van het kind dat er aan deze behoefte van ‘de wereld draait om mij’ voldaan wordt. Voldoende oersoep zorgt ervoor dat het kind anderen leert vertrouwen: “Ze geven wat ik nodig heb.” Hierdoor ontwikkelt het zelfvertrouwen: “Kennelijk ben ik de moeite waard.”
Wordt hier voldoende aan voldaan dan dient zich een nieuwe behoefte aan, namelijk die van de autonomie. Een verlangen om de wereld te ontdekken, om op eigen benen te staan, eigen keuzes te maken en daarin op zichzelf te vertrouwen.
Om deze overgang te maken is het belangrijk dat de opvoeder het kind heel geleidelijk frustratietolerantie leert. Hoewel het kind aanvankelijk, door bijvoorbeeld te huilen, leerde dat de ander direct voor zijn behoeftebevrediging zorgde, zal het nu moeten leren deze uit te stellen en erop te vertrouwen dat de ander er uiteindelijk wel voor hem zal zijn en dat de wereld niet vergaat als dat niet onmiddellijk gebeurt. Deze fase is essentieel om symbiose en autonomie aan elkaar gekoppeld te krijgen. Volgens A. Miller (bekend van de hechtingstheorie) ontwikkelt iemand zich tot een psychisch gezonde persoon als het spel van symbiose, frustratietolerantie en autonomie goed verloopt.
De narcistische stoornis kan ontstaan door een tekort aan oersoep tijdens de symbiotische fase (verwaarlozing, onveiligheid, misbruik), of een teveel aan oersoep tijdens de autonomie fase (geclaimd en betutteld worden).
De verschillende vormen van narcisme
De depressieve narcist
Het woord zegt het al. Deze narcist ervaart een onderstroom van depressiviteit. Hij heeft in het begin van zijn leven weinig of geen oersoep gekregen en daarmee geleerd: ik sta er alleen voor en ik moet mijn eigen boontjes doppen. Vanuit zijn instabiele basis wil hij zich nog wel verbinden, maar hij heeft ervaren dat er niemand voor hem was. Kijken we verder naar de narcistische cirkel dan zien we dat hij zichzelf opblaast door te beweren dat hij niemand nodig heeft en dat hij het ‘perfect’ doet. Ten aanzien van wederkerigheid is zijn motto: “Bewonder mij en geef applaus.” Tot slot zal hij de ander op directe wijze afstoten: “Weg jij, want je miskent mij!”
Een depressieve narcist is als het ware ‘verslaafd’ aan solisme. Hij verwacht van zijn omgeving applaus, maar wenst geen inmenging of steun. Op een dieper niveau verlangt hij echter nog steeds naar symbiose en ervaart hij een diepe leegte. Vandaar dat deze narcisten vaak relaties aangaan met partners met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Ze delen deze diepgevoelde leegte. Deze relaties kunnen bij aanvang intens en heftig zijn. Ze hebben het gevoel eindelijk hun soulmate gevonden te hebben. Ze voelen elkaar goed aan. De partner met een borderline persoonlijkheidsstoornis heeft het gevoel eindelijk een veilige haven gevonden te hebben. En de narcist vindt het prettig om bevestigd te worden in zijn ‘redders’ rol en de grenzeloze toewijding.
Dit verandert als de persoon met borderline door de veiligheid zich meer gesterkt voelt en eisen aan de relatie begint te stellen. Dit kan heftige conflicten geven. De narcist verdraagt de kritiek niet, het is ‘his way or the highway’. Dit resulteert er doorgaans in dat de depressieve narcis zijn koffers pakt en zonder omkijken de relatie verbreekt.
De angstige narcist
De angstige narcist heeft eerder een teveel aan oersoep meegekregen. Het is het type ‘verwende nest’, hoewel ik altijd in mijn spreekkamer zeg: “Verwennen is ook een vorm van verwaarlozen” Hij is als kind te weinig gefrustreerd en toen hij eenmaal de sprong naar de autonomie wilde maken, werd hij min of meer tegengehouden. Hij kreeg alles wat zijn hartje begeerde, behalve autonomie. Want hoewel het heerlijk lijkt om altijd het centrum van het universum te zijn, wordt je er niet bepaald zelfstandig en zeker door. Als de ander alles voor je doet, leer je dat je anderen voor je eigen behoeften kunt gebruiken, maar leer je ook je eigen capaciteiten te wantrouwen: “Ik kan dat niet of anderen kunnen dat beter.” Ouders kunnen diverse redenen hebben om hun kind niet los te laten. Zo kan een van de ouders ongelukkig in het huwelijk zijn of zelf kampen met angst voor het leven. De boodschap: “Blijf bij mij!”, wordt niet altijd hoorbaar uitgesproken. Toch kan een kind voelen dat er van hem verwacht wordt ‘klein’ te blijven.
Bekijken we de narcistische cirkel van de angstige narcist dan zien we in de instabiele basis: “Ik wil het zelf doen, maar dat mag niet of ik doe het toch nooit goed.” Ze blazen zichzelf op met de gedachte: omdat ik speciaal ben, zal de ander alles voor mij doen. Ten aanzien van wederkerigheid zien we een eis ten aanzien van de ander in het onmiddellijk en onvoorwaardelijk bevredigen van de behoeften en een afwezigheid van inleving in de behoeften van de ander. Behoeften worden op claimende en eisende wijze gecommuniceerd. Afstoten zal plaatsvinden als de ander dit onvoldoende doet.
De angstige narcist is doodsbang om alleen te zijn en zal in tegenstelling tot de depressieve narcist eerder gebruik maken van vormen van passief-agressieve afstoting, dan van directe. Als hij verlaten dreigt te worden, zal hij aanvankelijk er alles aan willen doen om de ander te houden. Hij zal met de meest prachtige beloften komen en een soms verbluffend zelfinzicht aan de dag leggen. Geeft de ander hem een tweede kans, dan zien we echter dat hij zich binnen de kortste keren weer als een egocentrisch en op eigen behoeftebevrediging gericht prinsje gedraagt.
Een angstige narcist kiest doorgaans sterke, onafhankelijke, zorgzame en gevoelige partners uit. Niet zelden zijn ze werkzaam in de zorg. Het zijn mensen die vaak uit een wat verwaarlozend gezin komen en gewend zijn hun eigen behoeften opzij te zetten en in dienst te staan van het geluk van een ander.
De depressief-angstige narcist
Deze heeft doorgaans in het begin van zijn leven te weinig oersoep ervaren en in een latere fase te veel. Het is een mengvorm van de hierboven beschreven kenmerken. Zo zal hij zowel applaus als onvoorwaardelijke steun verwachten. Hij zal zowel de eenzaamheid enerzijds als de bezetting door een ander vrezen en hij kent zowel gevoelens van angst als depressie. Ik las ooit een stuk tekst van een jongen die zei: “Ik kan zowel niet ‘ja’, als niet ‘nee’ zeggen!” Zijn woorden zijn me bijgebleven als kenmerkend voor deze vorm van narcisme en tevens verwoorden ze ook indirect de pijn die achter narcisme schuilgaat. Een pijn die maar zelden door een narcist bewust verwoordt, erkend en gevoeld wordt, want …
Als je jouw kwetsbaarheid toont, dan maken ze je af of word je gebruikt …
En dit is in feite wat de narcist vervolgens de ander aandoet.
Indien jij jezelf in deze blog hebt herkend dan vind je hier een extra bijlage met de titel: Help, ik ben een narcist! Hierin vind je adviezen en inzichten, die je kunnen helpen bij het terugdringen van de invloed van jouw narcisme. Ik hoop dat de wat plagerige titel je niet afschrikt 😉
Inmiddels staat het tweede deel online. Klik op deze link en je komt vanzelf in het tweede deel terecht. Abonneer je op mijn blog, als je nooit meer iets wilt missen, door je gegevens in te vullen en je krijgt per e-mail een persoonlijke uitnodiging als een nieuwe blog online gaat.
Dankuwel voor dit artikel. Pas op 57-jarige leeftijd kwam ik erachter dat mijn moeder narcistische trekken vertoont.
Er vielen zoveel puzzelstukjes op hun plaats. Het nooit goed kunnen doen, het nooit genoeg en naar tevredenheid kunnen doen. Het manipuleren, het liegen, haar woede -uitbarstingen. Haar bijna kinderlijke zelfmedelijden maar vooral haar onverschilligheid en kilte. Haar woorden zo anders dan haar daden. Ik had/ heb nog daar erg moeilijk mee. In feite ben ik al mijn hele leven bang voor de reacties van mijn moeder.
Jeetje, wat een akelig gevoel van herkenning in deze tekst. Ben benieuwd naar het vervolg.
Daar wordt hard aan gewerkt 😉
Erg interessant, dankjewel! Volgens mij heb ik een moeder en ook een zusje met een psychische stoornis. De beschrijving van narcisme en borderline, met name de enorme ego’s, de woede-uitbarstingen, het constant bezig zijn met indicaties van afwijzing uit de omgeving en het externaliseren, zijn heel typerend voor hen. Wat het precies is weet ik ook niet, mijn zusje is eens naar een psycholoog geweest die zei dat ze hoogmoedswaanzin had, en mijn moeder gaat as maandag voor het eerst naar een psycholoog. Zelf ben ik gediagnosticeerd met een hoge score op borderline en ADD. Er vallen steeds meer puzzelstukjes op hun plaats nu ik meer inzicht in mijn eigen gedrag heb. Ben benieuwd naar uw volgende stuk. Maar het liefst zou ik gewoon lekker zorgeloos verder leven zonder al dat drama 🙂
Oe zo herkenbaar, nu na 5 jaar een relatie te hebben gehad want zit nu voor de 8x keer in een stilte behandeling en weggegooid te zijn als een vaatdoek lees ik weer op internet en denk ja is toch beter om er nu afstand van te nemen. Ik de gevoelige onafhankelijke persoon heb altijd een zwak voor haar en moet nu toch helaas voor mijzelf kiezen.. wat erg lastig is als je van iemand houdt die echt een serieus probleem heeft. Hoe meer ik voor mijzelf heb gekozen hoe sneller een stilte behandeling en dat went nooit..
Wauw, heel veel herkenning in dit stuk..
zo helder en duidelijk geschreven.
op veel site’s wordt geschreven over dat een narcist zo een punt achter de relatie zet, echter kon ik me hier niet in vinden. Bij ons was het juist omgekeerd, waarna hij in paniek schoot en direct op allerlei manieren terug in mijn leven probeerde te komen. (met succes)
het stuk omtrent de angstige narcist is voor mij zo herkenbaar, en dan met name het stuk geschreven over “het slachtoffer”.
eindelijk vind ik de erkenning en de uitleg waar ik al zo lang naar op zoek ben, dank je wel daarvoor!
Hallo,
Het is fijn en beangstigend tegelijk dit stuk te lezen. Ik denk hierin mijn partner te herkennen. Een angstige narcist. Maar bij
Het woord narcist verwacht ik geen gevoelig iemand. Wat hij dan wel is. Hij kruipt bij wijze van al in elkaar als ik mijn stem verhef en kan verbaal ook niet tegen me op. Hij is opgegroeid als het zogenaamde verwende nest. Maar hoe kom ik er nou achter of hij een narcist is? Want hulp zoeken gaat nooit gebeuren. ” Mij mankeert niks” en “niemand begrijpt mij” zijn geliefde kreten.
Momenteel ligt onze relatie plat. Vorige week enorme ruzie gehad en daarna werd ik natuurlijk doodgezwegen. Gisteren een ultimatum gesteld (via een bericht) waarin ik zeg dat ik niet langer doodgezwegen wens te worden. Dus of we praten er later over, of het blijft hierbij. Daarmee werd de stilte verbroken. “Misschien later. Nu geen behoefte ” Op een misschien ga ik niet wachten heb ik geantwoord. Je weet me te bereiken. Ik ben bang dat hij dit verkeerd opneemt. Hij neemt ook alles letterlijk.
Ik kan nu hard weglopen natuurlijk… maar ik zie ook hoe hij lijdt af en toe. Of is dat schijn? En word ik met het misschien later, opnieuw aan het lijntje gehouden. Het gaat overigens om een knipperlicht relatie van bijna 2 jaar. Iemand suggesties? Uiteraard kan ik een heel boek schrijven over het manipuleren en devalueren enz…..Kan hij ook nog een autist zijn met verkeerde copingsmechanismen? Ik pas zelf prima in het plaatje. Fout gezin, codependent, zorgzaam enzovoort.
Hallo Katja,
Ik heb sterk het vermoeden dat je het over iemand hebt, wiens naam met de R begint en in Groningen woont.
Ik kan je vertellen. Ik zit er midden in. 3.6 prachtige leven gehad een droom stapel was ik van hem.. Zo pijnlijk.. Nu al 3.6 aan de gang van kwaad naar erger.. Agressief. Verbaal en fysiek zelf in staat van mij te doden.. Letterlijk gezegd poging van wurging… Vrouwen opflirten in mijn bij zijn. Geslachtsdelen tonen aan schoonzus.. Alles af liegen en steken in de winkels.. Ik heb er 2 jaar over gedaan wat ik begrijp niet wat en wie die man was. Mijn hart ging in duizend stukken ik kon het niet geloven waar ik lang nog verdriet zal voir hebben. Zeker opdat ik nu een deadline ingesteld heb.. Ik moet daar van weg.. Met pijn in het hart… Ook gericht met een mes naar men buik gelukkige niet gestoken. Meerdere malen gedreigt met zelfmoord.. Ik ben zo ooo uitgeput leeg en draai op adreline.. Dan de stilte behandelingen en de zwarre verweten… Ooit schrijf ik een boek. Enkel gebroken vinkers gebroken blijvend invalide voor de rest van men leven uitgeput op financieel vlak… Want ik dacht dat hij wou oud worden met mij. Ook dat zij hij vlak in mijn gezicht. Dat hij dit niet weet. Plus lef hebben.. Na sex wanneer het hem uitkwam zij hij. Ik voel het ‘iet meer… Ik leef verdoofd verder in de hoop mijn kracht te vinden een plaats te kunnen gaan wonen en dan zal ik breken want hij was echt mijn ventje zo graag zag ik hem… Ik ben hem kwijt heel zwaar en onbegrijpelijk jij geeft al mij feestdagen en verlof kapot gemaakt… Help en hoop dat ik dat nog mag meemaken en aub dat ik mijn dochters mag terug zien.. Ook door hem.. Ik beloof jullie.. Ooit komt mijn boek uit van à tot z
Ik ben bevriend geraakt met een jongen die veel narcistische kenmerken heeft en uit een heel onstabiel gezin komt, zijn moeder op jonge leef is verloren en veel gepest is geweest. Mensen om mij heen zeggen steeds dat ik moet stoppen met de vriendschap. Ook lees je dit advies veel op internet, ga zo snel mogelijk weg bij een marxist. Maar is dit wel zo eerlijk om iemand in de steek te laten voor een gedrag waar hij zelf misschien niets aan kan doen? Ik begrijp ook wel dat je niet jezelf kapot moet laten maken, maar moet iedereen dan een narcist volledig in de steek laten? Wat kan hij er aan doen dat hij een slechte jeugd heeft gehad en trauma’s heeft opgelopen. Ik vind het dubbel, aan de ene kant moet je niet jezelf kapot laten maken, maar ik heb ook moeite om iemand volledig te laten vallen voor gedrag waar hij zelf misschien niets aan kan doen.
Hi Mark,
In je empathie, een prachtige eigenschap, schuilt het gevaar. Het is je empathie die je kwetsbaar maakt voor een narcist. En ik kan het weten….
Ik weet niet hoe lang deze vriendschap al duurt, maar mijn ervaring is dat het met de tijd niet beter wordt. Ook ik wilde de mens niet laten vallen, maar uiteindelijk ben ik weggejaagd, en had ik geen keus meer. Al zal het verhaal van zijn kant ongetwijfeld het tegenovergestelde beweren.
Ik wil je adviseren om heel goed op jezelf te passen. Je bent een mooi mens en je verdient het om hier tegen beshermd te worden, al moet je dat zelf doen.
Let goed op dat je duidelijk je grenzen aangeeft. Als deze door de ander niet geaccepteerd worden, moet jij je conclusie trekken om jezelf te beshermen.
Ik wens je heel veel sterkte!
Net mijn relatie van bijna 3 jaar beëindigd…
5 weken geleden in een burnout terecht gekomen, waarvan hij onderdeel uitmaakte.
Eens flink achter mijn oren gekrabd wat in hemelsnaam gebeurd is.
Ik weet dat hij grootgebracht is met een narcistische vader, en heeft duidelijk 2 gezichten.
Voor mij de meest zorgzame lieve man die ik me kan bedenken , maar ook met flink wat issues.
Hij liegt werkelijk over alles…kan geen sorry zeggen …kan niet tegen kritiek…duikt heel snel in de slachtofferrol…een financiële ramp…
Ik ben werkelijk mentaal leeggezogen door hem.
Zelfs tijdens mijn burnout op een hele kinderachtige manier aandacht opeisen , terwijl ik al helemaal kapot was.
Blijven liegen, en bij confrontatie net doen of hij van niks weet.
Ik had nog nooit van de angstige narcist gehoord, maar besef nu dat hij dat is.
Ikzelf ben óók grootgebracht door narcistische vader, maar dat was een openlijke narcist…daar heb ik 15jaar geleden het contact mee verbroken, puur uit zelfbescherming.
Wat een geestelijke pijn heeft die man bij mij veroorzaakt.
Ik wist nooit waar ik aan toe was bij hem .
Nu eerst maar voor mijzelf kiezen, en zorgen dat ik weer beter word.
Ben er wel weer wijzer door geworden…begrijp nu dat ik codependent ben , daar ga ik aan werken.
Overduidelijk hoe mijn relatie/huwelijk de afgelopen 5 jaar is verlopen. Mijn (bijna) ex vrouw, want we liggen nog in scheiding na een jaar, heeft al deze trekken. Ze heeft mij jaren lang gemanipuleerd, mij geïsoleerd van vrienden en familie, veel geld stiekem weggesluisd, mij gekleineerd, psychisch gesloopt en mij misbruikt voor mijn goedheid, ze is namelijk chronisch ziek, dat moest ook iedereen weten via social media, de krant, tv, doneer acties enz. Ze kon de laatste 4 jaar van ons huwelijk niet uit bed komen, zat in een rolstoel, kon niet voor ons kind zorgen, niets doen in het huishouden en ga zo maar door, ze was echt heel erg zielig. Na een paar maanden in scheiding, ging ze stiekem daten en kreeg ik kort erna een bericht van haar dat ze een nieuwe vriend had, en ra ra, ze kan opeens weer alles, geen rolstoel nodig, lange stukken met de auto rijden, afvallen, make-up op, nieuwe kleding en alles wat je maar kan bedenken. Leuk om te horen en te zien als je alles voor iemand hebt gedaan, jezelf jaren lang helemaal heb weggecijferd, al die jaren iemand verzorgd hebt met aankleden, douchen, butler spelen de hele dag, keihard werken en een groot deel van mijn loon op de gezamelijke rekening zetten, wat dus allemaal werd gejat en er geen waardering vanaf kan en zodra je het huis uit bent zonder spullen en een lege bankrekening, gaat ze weer leven alsof er niets aan de hand is en negeert ze mij ook nog volledig, terwijl er nog afspraken gemaakt moeten worden betreft ons kind. Als dit geen Narcist is, dan weet ik het niet meer.
Dankjewel. Ik zit er middenin. Ik was totaal opgebrand. Pas op mijn 58 e werd het me duidelijk. Ik kon de waarheid bijna niet bevatten. Bijna geen adem halen. Het is te erg. Een verborgen narcistische zus en een moeder met helaas ook narcistische trekken. Waar ik wel zielsveel van houd. Ik begrijp nu pas hoe ik emotioneel verwaarloosd werd en hoe het kwam dat ik mijzelf nooit zo serieus nam en altijd dacht dat alles aan mij lag. Mijn hooggevoeligheid. Dat ik overal de schuld van was. Ik. ben ik ook uitgesloten. En de rest van de familie deed daar aan mee. Er gingen praatjes rond en omdat ik zelf niet praatte voelde ik wel dat ik ineens niet meer gegroet werd zonder te weten waarom. Nu pas zie ik het helder. Heel heel veel verdriet is bovengekomen. Ongeloof. Ik zag ineens dat mijn zus genoot van mijn pijn. En daarna alles verwerken. Ik heb nu veel aan de cirkel van invloed. Blijf binnen mijn eigen cirkel. Ook neem ik zelf bewust afstand omdat ik telkens weer moest herstellen. Mijn energie niveau is momenteel het enige wat telt. Om sterk te worden moet ik goed voor mezelf zorgen en mijn energie terug vinden. Ook blijf ik bij mijn eigen normen en waarden. Helaas hebben we nu even geen familie meer en kinderen hebben wij niet. Maar dat is nu ook zoals het is. Buiten de cirkel. Reacties van anderen kan ik nu ook even niks mee. Het grijpt me regelmatig nog bij de keel maar ik laat dat en adem diep. Ik voel mij sterker worden. Ik word zelfs mooier en stralender. Ik kijk ook naar wat ik zelf in mij kan verbeteren. Hoe oud ik ook al ben, toch had ik veel geruststelling nodig. Dit zoek ik nu diep in mezelf. Ik ben er nog lang niet maar voel stapje voor stapje verschil.Een app van yoga nigra: breethe heeft me ook geholpen en nog steeds. Ik lees af en toe wat maar niet teveel. Dat is maar verwarrend. Therapie kan, maar ik had het gevoel mij te moeten verdedigen, dan kun je toch beter de kracht uit jezelf halen.
Zo wat een herkenning zeg, ik zit helaas in een relatie met een narcistische partner. Het begon zo mooi, ik was nog nooit zo verliefd en het leek perfect in het begin. Er vielen wel wat kleine dingen op maar die negeerde ik. Later bleek dat hij nogal IK gericht was en ikzelf stond altijd klaar voor hem. Totdat er na een zwaar verlies aan zijn kant alle frustraties op mij afgereageerd werden en toen begonnen ook de projecties. Zelf ruzie uitlokken omdat ik niet aan de verwachtingen voldeed (van applaus of 300% aandacht voor hem) en dan alles omdraaien daarna. 0,0 zelfreflectie en dan zeggen dat ik altijd boos wordt uit het niets. Gewoon normale zinnen en opmerkingen van mij opvatten als een persoonlijke aanval op hem. Wel graag zielige verhalen ophangen en het slachtoffer uithangen maar er echt helemaal niets aan willen doen om het te veranderen. Nu begon ik het steeds zat te worden om in een mijnenveld te lopen en continu bij het minste of geringste de shit over me heen te krijgen en heb ik wat afstand genomen. Prompt is meneer depressief/ neerslachtig en draait weer alles om hem..zoals gewoonlijk. Ik heb het gevoel dat er geen liefde in zit en dat ik nooit echte liefde zal krijgen van hem. Toch houdt ik van hem en vind ik het zo moeilijk om los te komen…zeker doordat perfecte begin, en die perfecte symbiose in het begin pfft. Zo moeilijk dat hij zich ook niet wilt laten helpen…
Gisteren vroeg mijn man hoe het met mij ging. Voor het eerst in lange tijd. Ik dacht: heb je even? 🙂 En ging toen los. Zonder emotie’s. kalm en helder en vooral zeer duidelijk.
Deze week heb ik therapie afgerond: want hij werd afgerekend op mijn verleden. Hoe zo externaliseren?
De schellen zijn van mijn ogen gevallen: ik zie helder en duidelijk dat ik er geestelijk bijna aan ben onderdoor gegaan. Wie haalt het in het hoofd, een ander te laten denken, dat hij/zij gek is? En zelf buiten schot blijven? Wie is degene die zich dat beeld liet opdringen? Nou ik dus. Echter nooit meer: je ziet het pas als je het door hebt. En dankzij de therapie, die ik moest volgen, omdat IK niet in orde zou zijn, zijn de poten van Zijn stoel weggezaagd.
Lieve medemensen: werk aan jezelf, leef je eigen leven en laat niets of niemand je omver blazen!
Mooi artikel !
Iemand die ik zelf lang gevolgd heb is Ross Rosenberg. Hij noemt hechtingstrauma als het beginpunt van Narcisme en noemt ook schaamte. ” Ik ben niet oke, niet goed genoeg ”
Mijn vader is narcistisch en heeft een symbiotische relatie met mijn moeder, die codependent is. (deze 2 trekken elkaar aan) De veilige symbiosme die hij als baby/kind van zijn moeder gemist heeft, zoekt hij bij zijn eigen partner, waardoor ikzelf niet veilig heb kunnen hechten want mijn moeder kon mijn vader niet tekort doen. En zo word het trauma doorgegeven, dat is het nog het ergste er van.
Hoi Eric,
Je beschrijft de tragiek van hechtingsstoornissen en ‘monsterverbonden’ treffend. Een hechtingstrauma ligt vaak aan de oorsprong van persoonlijkheidsproblematiek of structurele problematische relatiepatronen en psychische problemen. Maar het hoeft niet! Inmiddels blijkt uit onderzoek en Sue Johnson (EFT) vertelde dit eens tijdens een opleiding die ik volgde, dat een goede ‘gezonde’ partner, het hechtingstrauma kan herstellen. Ik hoop in elk geval dat je een manier vindt om jouw trauma te verwerken.
Bedankt voor je reactie en de kijktip. Ik ga eens kijken of ik hem nog ergens kan vinden.
Wat je beschrijft, dat dubbele gevoel van enerzijds woede en anderzijds liefde kom ik vaak in gesprek met mensen die een narcistische partner of ouder hebben tegen. Het is nooit helemaal zwart wit en precies dat maakt het misschien ook zo complex.
Neemt een narcist ooit nog contact met je op? Ik wordt nu al een week genegeerd door middel van de silent treatment door mijn vriend. Hij heeft zijn internet en mobiel uitgezet. Dus ik kan hem niet bereiken. We hadden 6 jaar een relatie, maar vorige week kregen we een meningsverschil over iets en flinke ruzie. Hij woont in het buitenland. Hij zou naar mij toe komen met een visum. Maar hij maakte mij zo boos, dat ik in een opwelling zei, blijf maar in je eigen land. Sindsdien heb ik niks meer terug gehoord. Ik weet niet of hij echt een narcist is, maar hij heeft wel een boel kenmerken er van. En altijd heb ik het gedaan, of ben ik de gene die zijn leven kapot maakt. Hij zal ook nooit sorry zeggen en heeft altijd gelijk. Ik wil nog graag contact met hem hebben om het uit te praten. Ik ben er nog niet aan toe psychisch om hem los te laten. Kan ik niet. Vooral omdat we nog gewoon vrienden zijn op Facebook. Maar dan zonder contact. Ik voel mij daar best wel depri over.
Beste Cynthia,
Of hij nog ooit contact met je opzoekt? Dat is een kwestie van tijd. Zoals ik in mijn blog beschrijf, hangt het af van het type en in jouw geval ook of er werkelijk sprake is van een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Het ene type zal nooit meer achterom kijken, het andere type zal contact opnemen wanneer je het niet meer verwacht en dan mogelijk een ‘charmeoffensief’ starten.
Twee maanden geleden heeft mijn ‘ex’-vrouw een punt achter ons huwelijk gezet. 2 jaar had ik een vermoeden dat ze vreemdgaat. Ik wou naar een relatietherapeut gaan maar weigerde omdat ik het probleem ben. Ik ben alleen gegaan en ze zei na 10min of er iemand anders was… soit. Ze heeft een punt gezet na ons verhuis waarvan ik alles zelf heb gedaan. Nu eist ze de kinderen (12/2 regeling) en wil ze de woning voor een prikje. Ik was een vod na de werken en ze heeft mij afgemaakt om mijn zwakte. Ze gebruikt mijn oudste dochter tegen mij met leugens . Ze moet liegen tegen school,familie en vrienden. Ze heeft blijkbaar alles gezegd tegen mijn zus. Liegen dat ik haar sla, dat gewoon onzin is… ik ben bang dat mijn dochter(7) in depressie gaat… ik praat neutraal over m’n ex en blijf ijzig kalm. Ik speel alles door naar mijn advocaat maar binnenin ben ik aan het sterven. Mag ook niet naar een psycholoog gaan omdat ze dit tegen mij kan gebruiken.
Ik sta voor mijn kinderen maar ben aan het sterven binnenin. Ik kan niet meer.
De constante leugens en vernederingen per sms maakt mij kapot en zorgt dat ik iedere keer weer kopje onder ga. Ik hou het niet vol…
Goede uitleg. Mijn vriend en ik zijn bijna 2 jaar samen. Het begin was leuk maar hij werd al snel bezitterig. Hij wou regels voor onze relatie. Viel me meteen op dat hij ze uitsprak alsof het regels alleen voor mij waren. 1) geen contact met mannen. 2) niet reageren of liken op mannen hun social media (want dan wil je hun aandacht),.. Instagram, Facebook, messenger,.. word alleen gebruikt door mensen die vreemdgaan(zijn woorden). Dusja om ruzie te vermijden doe je bepaalde dingen niet meer. Heeft me altijd gezegd dat ik de enige ben voor hem, andere vrouwen interesseren hem niet. Ik had zekerheid over onze relatie. Die zekerheid is 1,5 jaar later op 1 dag van 100 naar nul gegaan. Ik was het beu dat ie elke dag mijn gsm nakeek, en ik weet dat hij pas iets kan begrijpen als hij het zelf meemaakt. Dus ik wou hem laten voelen dat het niet oké is. Ik begon hem te controleren op social media, z’n hele pc uitgespit. Tuurlijk dacht ik niet dat ik iets verkeerd ging vinden want ik was zeker van hem. Ik was in shock. De ene leugen na de andere kwam uit. Alles wat ie me ooit deed geloven was 1 grote leugen. Hem geconfronteerd. Hij beloofde nooit meer te liegen. Intussen heeft ie me diezelfde belofte al zeker 10 keer gemaakt en alsnog blijft hij liegen. Hij is recent gestart met therapie. Of hij daar de waarheid zegt weet ik niet. Hij beweert dat de psychologe hem volgende keer info gaat geven over narcisme. Dit vind ik bizar. Waarom zou je iemand die vermoedelijk narcist is gaan uitleggen over narcisme? Dit lijkt me nadelig aangezien hij zijn gedrag compleet gaat veranderen zodat ze zeker niet denkt aan narcisme. Hij doet voorbereid werk. Na 7d quarantaine moest hij maandag terug gaan werken. Hele week niet ziek geweest & zondag avond kreeg ie opeens nieuwe symptomen. Belt naar dokter en vraagt met welke symptomen hij nog niet mag gaan werken. Dokter zegt moe en kortademig. “Oh ja daar heb ik nog steeds heel veel last van, krijg amper lucht en ben zo moe”. Ik stond versteld. Iemand die kort van adem is rookt toch niet als een ketter zonder nog maar een kuchje? Oh al die leugens, alles om maar niet te moeten gaan werken. Geen verantwoordelijkheid, niet naar z’n werk & ook niet naar ons gezin. Tientallen rekeningen blijven al maanden onbetaald liggen, maar hij heeft wel een vr bril (450€) & een elektrische step (400€) gekocht. Binnekort deurwaarders aan de deur 🙁 zeg hem elke dag dat ie de rekeningen moet betalen, “ja doe ik straks”. Niet dus. Hij heeft dus geen schrik om in de schulden te komen. Interesseert hem allemaal niet. Het normaal functioneren, werken, taken (tuin,..) op tijd betalen, rekening houden met z’n gezin. Kan hij niet. Liegen, zichzelf goed voor doen & doen alsof ik degene ben met het probleem, dat kan hij goed. Mijn gedrag al maandenlang analyseren, diagnoses stellen. Tijdens de zwangerschap heeft ie me verteld dat ik symptomen van borderline heb, en bipolair ben, en in een depressie zit. Mijn hormonen, het effect van zijn gedrag al die tijd heeft me afstandelijk gemaakt. Maar eens beseffen dat het komt door zijn gedrag? Nee. Hij is nooit het probleem. Altijd ik. Ik ben het zo beu. Nu weer maar eens zijn allerlaatste kans gekregen. Weet nu al dat hij zich een paar dagen voorbeeldig gaat gedragen en dan weer hervalt in zijn I don’t give a shit modus want hij geeft niks om anderen. Alleen zichzelf.
En nu eentje vanaf de andere kant geschreven. Ik ben een 51 jarige man met een gezin die er letterlijk pas sinds kort is achtergekomen dat hij (verborgen) narcist is. Dit kwam omdat ik veel dingen deed in de afgelopen 2 jaar, waarvan ik telkens niet begreep waarom ik dat deed. Dus bijv. vreemdgaan, terwijl ik (echt) van mijn vriendin houdt en telkens dacht…waarom zit ik hier met een vreemde vrouw? Ook het gevoel van ‘genot’ als ik ruzie maakte met mijn vriendin vond ik erg vreemd. Ik genoot ervan als zij uitzinnig van woede werd of ik voor de zoveelste keer een leugen vertelde. Ook het feit dat ik meerdere banen heb gehad, omdat dit steeds in een conflict eindigde. Lui, betweterig, arrogant, slecht tegen kritiek kunnen, passief-agressief, wantrouwen, gaslighting, etc. Ik ben hier zelf achtergekomen door systeemtherapie en was mij totaal niet bewust dat ik narcistisch was. Doordat de psycholoog mij duidelijk het systeem binnen mijn familie liet zien d.m.b. poppetjes/draadjes, ontstond er een duidelijk beeld van een geisoleerd kind in een zeer complexe gezinssituatie. Een kind dat werd opgehemeld, zijn broers in de ogen van de ouders minder belangrijk waren en een vader die hem volledig claimde. Niet vreemd dat je als kind gaat geloven dat je speciaal een bijzonder bent. Als je later door weinig inzet al applaus krijgt, dan leer je dat je nauwelijks iets hoeft te doen om dit te bereiken. Door dit besef ga ik in therapie (Schematherapie) want ik vind het vreselijk hoe ik dacht en deed. Mocht je te maken hebben met een narcistische partner, dan raad ik dus systeemtherapie aan om de narcist inzicht te geven in de ontwikkeling van zijn ziekte.
Ik vind het mooi, moedig en waardevol dat je jouw verhaal hier deelt Frank. Schematherapie in combinatie met systemische ‘opstellingen’, kunnen inderdaad erg inzichtgevend en helpend zijn. Daarnaast begint verandering met motivatie en naar jezelf willen kijken. Zo te lezen ben je dat aangegaan.