Ruziemaken loont

Waarom ruziemaken als je ook lief voor elkaar kunt zijn? Dit is een vraag die me al van kinds af aan bezighoudt. Ik verdroeg het slecht als mensen om mij heen boos waren. Het deed pijn, zelfs als het niet tot mij gericht was en ik zag en voelde de schade die mensen met hun boosheid aanrichtten.

Hoe maken wij ruzie

Boze blikken, schreeuwen of uitschelden: het hoort allemaal bij boosheid en het is het eerste waar we aan denken bij ruzie. In sommige gevallen komt daar ook fysiek geweld bij. Ik noem dit actieve vormen van ruzie uitlokken. De ander negeren, opzettelijk verkeerd begrijpen, op een ander onderwerp overgaan, bewust te laat komen of afspraken vergeten, (sarcastische) grapjes maken, kritiek geven, verwijten maken of klagen, zijn uitingen van passief agressief gedrag. Met dit gedrag lokt iemand in feite de ander uit om een conflict te beginnen, waarbij hij vaak stellig ontkent zelf boos te zijn.

In feite kun je niet in je eentje ruziemaken (hooguit in je hoofd). Maar je kunt dus wel een ruzie op een actieve dan wel passieve manier uitlokken. Waarom zou je dat willen? Veel mensen doen er immers alles aan om een ruzie te vermijden. Ze proberen het de ander naar de zin te maken, doen hun best en schikken zich. Er zijn echter situaties waarin ruzie maken loont en het uitlokken van een ruzie wordt beloond, al is dat effect meestal maar voor korte duur.

Vecht voor jouw recht

Ruziemaken is een vorm van vechten. ‘Vechten’ is naast vluchten en bevriezen een natuurlijk reactie op een bedreiging van onze – fysieke en psychische – veiligheid. We geven hiermee niet alleen een grens aan, maar zijn ook bereid die te verdedigen. Onze ‘vecht’-reactie is dus in de kern gezond. We maken echter vaak fouten in het inschatten van de realiteit van gevaar en hier gaat het dan ook doorgaans mis als we in een ruzie met een ander geraken.

Een kort lontje

Niet iedereen lokt bewust een ruzie uit. Als je echter moe bent of veel stress ervaart dan word je prikkelbaar (meer hierover lees je in mijn blog: De prikkelbaarheid bereikt ). Je kunt minder incasseren, waardoor je reptielenbrein eerder een ‘gevaar’ reactie vertoont en daarop volgt dan meestal die ‘vecht’ reactie: je schiet uit je slof en er ontstaat ruzie.

Een kwetsbaar ego

Geringe eigenwaarde en een negatief zelfbeeld spelen een complicerende rol in menselijke relaties. Het kan ervoor zorgen dat iemand zichzelf volledig wegcijfert, bijvoorbeeld om niet verlaten te worden. Het kan echter ook resulteren in het tegenovergestelde. Iemand met geringe eigenwaarde ervaart iets sneller als kritiek, vernedering of afwijzing. Hij heeft het gevoel dat zijn ego in gevaar komt en verdedigt zich. Aangezien we hier spreken over ingebeelde afwijzing, is de ander zich hier niet van bewust en hij zal deze de woede ervaren als onredelijk, onvoorspelbaar en uitlokkend in plaats van verdedigend.

-In liefdesrelaties kom ik deze vorm van ruziemaken regelmatig tegen. Juist in de intimiteit met iemand waar we van houden en waar we ons afhankelijk van voelen, zijn we op ons kwetsbaarst en komen vaak oude pijnplekken naar boven die stammen uit ons jeugd. Eigenlijk kun je niet spreken van uitlokking, maar van een cirkelreactie die voortkomt uit de pijn en patronen die beide partners bij zich droegen voordat de relatie begon.-

Bindings- en verlatingsangst

Aan dit onderwerp heb ik al eerder een blog gewijd (meer hierover in mijn blog Liefdesangst). Soms ontlokken we ruzie als een ander te dichtbij komt. Het is een vorm van angstige agressie, want het gedrag komt voor uit angst, niet uit boosheid. Eigenlijk zegt de ander: “Ga weg, je komt te dichtbij en als je dat doet, ben ik bang mezelf te verliezen of uiteindelijk in de steek gelaten te worden.” Deze angsten zijn vrijwel altijd herleidbaar naar psychische of fysieke mishandeling binnen eerdere intieme relaties, waaronder de 0uder-kindrelatie

-Ik vind het beeld van een klein blaffend hondje hier heel passend bij. Die kunnen ook ongelofelijk tekeer gaan tegen grotere honden. Ze proberen misschien op voorhand te imponeren en weg te jagen, omdat ze weten dat ze in een werkelijk gevecht met een grotere hond het onderspit delven.-

Trauma

Als iemand in zijn leven een traumatische ervaring heeft meegemaakt en daar niet van hersteld is, zal hij elke situatie of persoon die overeenkomsten lijkt te vertonen met de traumasituatie of dader als gevaarlijk bestempelen. Ook in dit voorbeeld kun je vaak niet weten waarom de ander boos wordt. Vooral mensen die in relaties met dierbaren getraumatiseerd zijn geraakt, kunnen emotioneel heftig reageren op schijnbaar ‘onbenullige’ gebeurtenissen.

Verbittering

Sommige mensen zijn bitter. Ze zijn verbitterd geraakt in het leven. Dit overkomt mensen vooral als ze het gevoel hebben geen controle over hun leven te hebben, als ze hun eigen aandeel in hun problemen niet onder ogen kunnen zien of als ze enkel oog hebben voor wat fout gaat. Achter bitterheid gaat meestal boosheid schuil, achter die boosheid weer verdriet en achter verdriet schuilt verlangen.

Bittere mensen hebben echter het meeste contact met die boosheid en dat is dan ook wat ze uitstralen. Ze vinden het moeilijk om hun kwetsbaarheid te tonen en reageren bij voorbaat al afwerend en negatief. Waarom? Omdat dit klopt met hun verwachtingen. Ze verwachten weer een klap van het leven en slaan daarom als het ware preventief om zich heen. Dat ze daardoor in een vicieuze cirkel blijven zitten, zie jij als toeschouwer misschien, maar voor henzelf is het klip en klaar: “Iedereen is erop uit om mij te grazen te nemen.”

Verbittering is de bruid van wantrouwen en verwacht altijd een negatieve nasleep

Woede als afleiding

Je hebt het misschien al tussen de regels door gelezen, maar ik wil hier toch even apart aandacht aan besteden. Woede kan een afleidingsmanoeuvre zijn. Het zet de ander op een dwaalspoor, zodat die niet te dichtbij komt. Een ruzie met een ander kan je afleiden van andere zorgen (bijvoorbeeld: je reageert de kritiek van je baas af op jouw partner) en boosheid kan je ook beschermen tegen emoties van jezelf die meer pijn doen, zoals bijvoorbeeld verdriet.

Veel mensen hebben de neiging om hun emoties te overdekken met boosheid. Of we dat doen zal deels te maken hebben met de voorbeelden uit onze omgeving, onze cultuur, of we beschikken over een alternatieve coping, ons temperament, maar ook met ons geslacht. Zo blijkt het mannelijk hormoon testosteron de kans op een vechtreactie te vergroten. Ja, jongens zijn dus agressiever dan meisjes ( vooral vanaf de puberteit als de hormoonproductie overuren draait) en dat heeft dus een hormonale oorzaak.

Ruziemaken loont

Behalve als verdediging kan ruzie uitlokken ook gebruikt worden om je ego te versterken. Je gaat als het ware de strijd aan om er als winnaar uit te komen. Men zegt: “macht is lekker”. Als het jou, door het maken van ruzie, lukt de ander in je grip te krijgen, dan kan dat jouw ego een stimulans geven. Ook het kleineren van een ander heeft vaak als functie jezelf beter te voelen. Ik vertel je waarschijnlijk niets nieuws. We zien het overal om ons heen. Mensen onderdrukken andere mensen en dat geeft ze een goed, superieur gevoel. Althans, voor even. Want macht over een ander zorgt uiteraard niet voor een blijvend goed gevoel over jezelf. Maar gelukkig kun je ook die frustratie weer gewoon op de ander afreageren.

Ik vermoed dat mensen die mensen ‘haten’, diep van binnen zichzelf  ‘haten’

Samenvattend

We vechten dus om ons te verdedigen tegen gevaar. We maken op basis van een geringe eigenwaarde, vermoeidheid door stress of traumatische ervaringen, fouten in onze beoordeling van wat gevaar is. We vechten echter ook om te winnen, om ons superieur te voelen en daarmee ons geknakte ego te repareren en zolang we een tegenstander vinden die bereid is de wapens op te pakken, wordt onze uitlokking beloond.

Help ik ben een pacifist!

Iedereen lokt wel eens op actieve dan wel passieve wijze een ruzie uit. Je kunt proberen niet op die uitlokking in te gaan. Dat is echter soms makkelijker gezegd dan gedaan. Wat te doen als je niet in een ruzie wilt geraken?

• In de eerste plaats moet je dan enige controle hebben over jouw eigen emoties die het gevolg zijn van de uitlokking. Oftewel: je moet herkennen wat er met jou vanbinnen gebeurt.
• Vervolgens is het belangrijk om te doorgronden wat de oorzaak van de boosheid bij die ander is. Dit helpt je namelijk bij de volgende stap …
• Probeer op een empathische en tevens begrenzende wijze te reageren. Bijvoorbeeld: “Ik begrijp dat je nu boos bent doordat … ik wil dit graag met je bespreken en naar je luisteren … maar daarvoor heb ik van jou nodig dat je ophoudt met schelden (schreeuwen, verwijten maken, et cetera).
• Bij passieve agressie kan het helpen de ander te bevragen op wat hem werkelijk dwars zit. Dit lukt echter alleen als de ander daar zicht op heeft en bereid is je dichterbij te laten komen.
• Als de situatie voor jou te gevaarlijk wordt, geldt altijd: geef een time-out aan! Zeg dat je terug komt als de ander weer rustig is en gesprek mogelijk is.
• Blijft iemand structureel boos, kritisch, kleinerend of verwijtend? Vraag jezelf dan: waarom blijf ik bij deze persoon?

Liefde is een krachtig wapen tegen oorlog, maar liefde houdt geen kogels tegen

Ik schrijf maandelijks over een psychologisch onderwerp en iedereen kan dat waar en wanneer die dat wil, lezen. Dus daar hoef je geen ruzie over te maken 😉 Wil je op de hoogte blijven van jet verschijnen van een nieuwe blog? Schrijf je dan nu in.